مروري کوتاه بر نانوراکتورها: انواع وکاربرد

مقدمه

یک مسئله بسیار چالش برانگیز براي محققان در قرن اخیر تولید مواد شیمیایی در مقیاس نانومتري بوده است. بنابراین راهبردهاي متفاوتی پیشنهاد و مورد بررسی قرار گرفته است. یکی از راهکارهاي مورد توجه شیمیدانان استفاده از نانوراکتورها است. نانوراکتورها نوعی راکتور شیمیایی هستند که در حیطه نانوفناوري و نانوزیست فناوري قرار میگیرند. معمولا نانوساختارهاي متخلخل که یک بعد آنها کمتر از یکصد نانومتر و یا محفظه هایی که قطري کمتر از پانصد نانومتر داشته باشند، به عنوان نانوراکتور شناخته میشوند.

در یک دسته بندي کلی دیگر، نانوراکتورها به مواد متخلخل با قطر در حدود دو میکرون و کمتر از آن اطلاق میشود. در حقیقت یک نانوراکتور از مهمانی که در داخل ساختار نانوراکتور قرار گرفته است، در برابر عوامل محیطی بیرونی محافظت می کند. در نتیجه باعث افزایش کارایی واکنش ها و فرایندهاي می شود[13-1]. در حقیقت برکسی پوشیده نیست که طبیعت، نانوکارخانهاي براي پیشبرد حیات و ممات را درون سلولهاي زنده جاي داده است. با اینکه فاصله زیادي تا رسیدن به ساخت یک سلول کامل وجود دارد، اما سلوله ایی مشابه که از خودآرایی واحدهاي سازنده ي زیستی و سنتزي ساخته میشوند، پیشرفت قابل چشم گیري داشته اند. درشت مولکول ها، درشت مولکول هاي زیستی و حتی مولکول ها، مزایاي قابل توجهی در تشکیل نانوراکتورهایی که بتوانند گونه اي را درون کپسول خود قرار دهند، از خود به نمایش گذاشته اند. لازم به ذکر است که با وجود این پیچیدگی ها،هر چقدر از واحدهاي سازنده ي طبیعی مانند گونه هاي دوگانه دوست مبتنی بر آنزیم ها و ویروس ها بیشتر استفاده شود به هدف مدل سازي سامانه هاي طبیعی نزدیکتر میشویم[22-14].

استفاده از نانوراکتورها

مانند سایر نانو مواد داراي مزایاي بی شماري نسبت به راکتورهاي ماکروسکوپی میباشد. مهمترین این مزایا عبارتند از:

اعمال کنترل بیشتر بر انجام واکنش
انتخاب پذیري
جدا کردن مواد سمی و ناپایدار از محیط توده
کاهش سمیت سیستم
افزایش پایداري کاتالیزگر
ایده آل بودن در فرایندهایی مانند دارورسانی هوشمند

به تازگی محققان موفق به ساخت نانوراکتورهایی شدهاند که میتوانند واکنشهاي چند مرحله اي را به صورت تک مرحله اي یا انجام دهند[26-23]. گام بعدي در 1 به عبارت دقیقتر تک ظرفی فناوري نانوراکتور میل به سمت طراحی و ساخت دستگاه هاي مشابه سلول مصنوعی براي کاربردهایی شامل غربالگري و تشخیص بیماري است[28-27]. اثر ایزوتوپ جنبشی در یک مولکول منفرد در یک نانوراکتور مبتنی بر غشا در اصطلاح گیر میافتد. این پدیدهاي است که توسط محققان در انگلستان در طی آزمایشات انجام شده در سپتامبر 2010 کشف شده است. اثر ایزوتوپ جنبشی، که در آن سرعت واکنش تحت تأثیر حضور یک اتم ایزوتوپی در محلول است، یک اصل مهم براي روشن سازي مکانیسم هاي واکنش است. این یافته اخیر میتواند روش هاي جدیدي را براي مطالعه واکنش هاي شیمیایی باز کند. این مطالعات حتی ممکن است به روند ساخت نانو راکتورهاي جدید کمک کنند[31-29]. یکی از روش هاي هدایت آنزیم ها به این نانوراکتورها، اتصال فیزیکی آنها به انتهاي پروتئین هایی است که در پوسته نانوراکتورها شکل میگیرند. اما این کار، بسیار دشوار و چالش برانگیز است. قسمت انتهایی بیشتر پروتئین هاي پوسته به سوي خارج از نانوراکتور جهت گیري می کنند، بنابراین، هرمولکول یا آنزیمی که به انتهاي این پروتئین ها متصل شود در نهایت روي سطح بیرونی نانوراکتور سنتز شده قرار میگیرد. به خصوص جدا نگه داشتن یک یا چند آنزیم در یک نانوراکتور از بقیه محیط سلولی بسیار دشوار و جدي به نظر میرسد. بنابراین میتوان یک نانوراکتور مصنوعی را بر پایه یک پیش ماده طبیعی مانندپروتئین ها طراحی کرد. اخیرا در یک پژوهش، محققان پروتئینی به نام H-BMC را به عنوان پیش ماده سازنده یک نانوراکتور آنزیمی به کار گرفتند. آنها این پروتئین را با روشی معین به جابه جایی دایرهاي، درون نانوراکتور قرار دادند، به طوري که سر آن به سمت داخل نانو راکتور جهت گیري کرده باشد. با این کار بخش انتهایی به سوي داخل نانوراکتور قرار میگیرد. این پروتئین مصنوعی شبیه به پروتئین طبیعی خواهد بود، با این تفاوت که انتهاي آن به سوي داخل نانوراکتور است. بنابراین، این نانوراکتور سنتز شده با راکتور طبیعی تفاوت ساختاري و ابعادي زیادي ندارد و میتوان از آن براي مقاصد زیست فناوري استفاده کرد. همچنین با استفاده از نانوبلورها، طی فرآیندهاي ارزان می توان نانو راکتورهایی قدرتمند تولید کرد[33-32]. محققان این توانایی را دارند که از اختلاف زیاد در اجزاي انتخاب شده براي ایجاد این نانوبلورها و نانوراکتورها استفاده کنند. از آسانترین و ارزانترین روش ها استفاده از نانو بلورها است که از قالب در فرآیند ایجاد ذرات توخالی استفاده میکند. ذرات کاتالیست به منظور جلوگیري از تجمع ذرات به داخل پوسته ها قرار داده میشوند. ورود انتخابی به محفظه کاتالیزگر احتمال تشکیل محصولات مورد نظر تحت واکنش هاي ثانویه را کاهش میدهد[39-34]. از نانوراکتورها همچنین میتوان براي موارد بسیار زیاد دیگري نیز استفاده نمود از جمله میتوان به کاربردهاي زیر اشاره کرد[39-35]:

تصفیه و پالایش آب
ایجاد سوختهاي آبی (که اساساً ٪15 آب را در محصول دیزل تصفیه شده مخلوط میکند) که نقش مهمی در صنایع شیمیایی ایفا میکند.
تولید محصولاتی نظیر لوسیون ها، کرم هاي دارویی، شامپوها، نرم کننده ها، ژل هاي دوش، و خوشبو کننده ها
بهبود کیفیت صنایع غذایی و آشامیدنی (سس ها، پوره ها، پایه هاي پخت سوپ، امولسیون نوشیدنی هاي غیر الکلی و سس هاي سالاد)

کیفیت کالاهاي زیبایی و سلامت مانند لوسیون ها و شامپوها را میتوان با استفاده از مخلوط کردن با آب و ایجاد امولسیون فوري، بهبود بخشید. این امولسیون ها که با ذرات کوچکتر عرضه میشوند، انتظار میرود که ماندگاري بیشتري داشته و هنگام فروش در خرده فروشی ها ظاهر زیبایی داشته باشند. همچنین، برطرف کردن نیازهاي صنایع غذایی و آشامیدنی میتواند منجر به کاهش هزینه هاي فرآوري، فضاي بیشتر، کارایی بهتر و تجهیزات کمتري شود. در نهایت این امر ممکن است هزینه غذا و نوشیدنی را براي مصرف کنندگان کاهش دهد. از طرف دیگر، علاوه بر تأمین سوخت اکثر قایق ها و کشتی ها، از سوخت هیدرولیکی میتوان براي حمل و نقل سنگین، قطارها و تجهیزات زمینی (از جمله بولدوزر) استفاده کرد. کاهش آلودگی و افزایش بهره وري سوخت ممکن است از سوخت هاي آبی تولید شده توسط نانوراکتور حاصل شود. همچنین افزایش استفاده از انرژي هاي تجدیدپذیر نیز به کمک نانوراکتورها ممکن است به بهبود محیط زیست در جهان کمک کند. بنابراین و به طور خلاصه، با توسعه سریع علوم نانو و فناوري نانو، انواع مختلف نانوراکتورهاي کاربردي براي کاربردهاي متنوع طراحی شده اند. تحولات بسیاري در طراحی منطقی نانوراکتورها براي سنتز شیمیایی و کاربردهاي زیست پزشکی رخ داده است. در حقیقت اهمیت نانوراکتورها از آنجا حاصل میشود که وجود نانوراکتورها فضاي محدودي را که از محیط اطراف جدا شده فراهم میکند. و از طرفی هنگامی که سیستم واکنش در فضاي نانومتري محدود شود، دانشمندان متعهد به مطالعه تغییرات واکنش هاي شیمیایی هستند. به طور کلی نانوراکتورها سرعت واکنش را تسریع میکنند و حتی مکانیسم برخی از واکنش هاي شیمیایی را تغییر میدهند. سلول ها و اندامک ها به عنوان نانوراکتورهاي طبیعی نیز بسیار مورد توجه هستند. از طرفی توسعه سنتز داخل سلولی امکان تحقق کاربردهاي مختلف در زیست پزشکی براي نانوراکتورها را فراهم میکند[39-35].

دسته بندی نانوراکتورها

به طور کلی نانوراکتورها را میتوان به دو گروه نانوراکتورهاي طبیعی و سنتزي تقسیم بندي کرد. نانوراکتورهاي طبیعی عملکردي انتخاب پذیرتر و در عین حال ساختاري پیچیده تر دارند. نانوراکتورهاي طبیعی شامل میکرو محفظه هاي پروتئینی باکتریایی، قفسه اي پروتئینی و ویروس ها میباشند. ضمن اینکه، که نانوراکتورهاي سنتزي داراي تنوع بیشتر ساختاري و ساختمانی ساده تر نسبت راکتورهاي طبیعی هستند. نانوراکتورهاي سنتزي شامل مولکول ها، درشت-مولکول ها، نانوساختارها، مواد جامد متخلخل و ... میباشند[45-43]..

1.3. نانوراکتورهای طبیعی

ایده آل ترین نانوراکتورها، سلول ها و اندامک هاي سلولی هستند که داراي غشاهاي لیپیدي هستند و انتخاب پذیري بالایی از خود نشان میدهند. بهاین صورت که تنها به مولکول هاي خاصی اجازه ي ورود به حفره ي داخلی خود را می دهند و بین مولکول هاي مختلف تمایز قائل میشوند. علاوه بر این، وجود منافذ وابسته به محرك هاي محیطی نظیر اسیدیته و بازیستیه (باز و بسته شدن در اثر تغییر اسیدیته محیط رخ می دهد)، سلول ها را نسبت سایر نانوراکتورها حساس تر کرده است. اگرچه گزینش پذیري و حساسیت بالا از ویژگی هاي بارز همه نانوراکتورهاي طبیعی میباشد[45- 43]. اولین دسته، محفظه هاي پروتئینی-باکتریایی هستند. میکرو محفظه هاي باکتریایی که به عنوان اندامک هاي پروتئینی در سلول هاي باکتریایی وجود دارند یک نوع از نانوراکتورهاي طبیعی هستند که متشکل از پوسته اي با ساختاري چند وجهی از جنس پروتئین میباشند و قطري بین 80 تا 150 نانومتر دارند. این نوع نانوراکتورها حاوي چندین آنزیم مختلف هستند. کربوکسیزوم که در سیانوباکتري ها یافت میشوند، از این نوع میکرو محفظه ها هستند، که قطري در حدود 50 نانومتر دارند(شکل 1). این نوع از نانوراکتورها عمدتا در زمینه هاي زیستی به کار گرفته میشوند[47-46].

قفس هاي پروتئینی به عنوان دومین دسته از نانوراکتورهاي طبیعی، کاربردهاي غیر زیستی فراوانی را شامل میشوند. معروف ترین نوع این نانوراکتورها، فریتین ها هستند که داراي مورفولوژي کروي و اندازهاي در حدود 12 نانومتر با حفراتی به کوچکی 8 نانومتر میباشند. در واقع فریتین ها، پروتئین ذخیره سازي آهن هستند و داراي هسته ي اکسید آهن (III) آبدار میباشند. وجود هسته اکسید آهن در فریتین ها باعث میشود که خواص کاتالیزوري بسیار جالب و شگفت انگیزي را از خود نشان دهند. بدین ترتیب قفس هاي پروتئینی براي ساخت نانوساختارها مورد استفاده قرار میگیرند. همچنین این نانوراکتورها در احیاي فوتوکاتالیزوري ترکیبات آلی و یون هاي فلزي بسیار کارآمد ظاهر شده اند[50-48]. دسته بعدي ویروس ها هستند. یک نانوراکتور بیوشیمیایی از جنس ویروس، صرفاً با باز کردن یک ویروس بیولوژیکی از طریق روش هاي علمی و سپس از بین بردن محتواي مضر آن و جمع آوري مجدد پوشش پروتئینی آن در اطراف یک مولکول آنزیم، ایجاد میشود[6].

2.3. نانوراکتورهای سنتزی

پیچیده بودن و تنوع پایین نانوراکتورهاي طبیعی باعث شده است که علیرغم خواص منحصر بفرد این نانوراکتورها، مولکول هاي سنتزي به عنوان نانوراکتورهاي ساده تري که نسبت به انواع طبیعی آسان تر تهیه و کنترل میشوند مطرح شوند. نانوراکتورهاي مولکولی جزو این دسته محسوب می شوند. یک نانوراکتور مولکولی از تجمع تعدادي مولکول در کنار هم و تشکیل یک حفره، براي انجام واکنش شیمیایی تولید میشود. نانوراکتورهاي مولکولی به طور کلی به سه دسته کپسول ها، مایسل ها و وزیکول ها تقسیم می شوند. این نانوراکتورها به ویژه در دارورسانی هوشمند بسیار موفق ظاهر شدهاند. همچنین این نانوراکتورها را میتوان از اتصال کووالانسی سیکلودکسترین ها به مولکول‌هاي دیگر سنتز کرد که گزینش پذیري بسیار بالایی را از خود نشان میدهند. علاوه بر سیکلودکسترین ها، کالیکس آرن ها با حفرات بسیار بزرگ نیز به عنوان نانوراکتورهاي مولکولی عمل میکنند[52-51]. ساختارهاي متخلخل سیلیکات ها، شبکه هاي آلی-فلزي و زئولیت ها نیز میتوانند به عنوان نانوراکتور عمل کنند. این نانوساختارها به عنوان نانوراکتور در فرایندهاي مختلفی نظیر فرایند پروتئین کافت، کاتالیز واکنش هاي اکسایش، هیدروژن دار کردن، تبدیل ایزومري کاتالیز شده با اسید، واکنش هاي تسهیم نامتناسب و سنتز نانوذرات مورد استفاده قرار می گیرند[54-53]. دسته بعدي نانوراکتورهاي درشت مولکول هستند. تنوع ساختاري پلیمرها از لحاظ مونومرهاي سازنده، جرم مولکولی، گروه‌هاي عاملی و شکل موجب شده است تا کاربردهاي فراوانی داشته باشند. در زمینه نانوراکتور، پلیمرها به صورت درشت مولکول هایی منفرد با ساختار درونی خالی و به شکل ساختارهاي خودآرا با یک یا چند حفره مورد استفاده قرار میگیرند. به طور کلی این نانوراکتورهاي درشت مولکول شامل پلیمرزوم ها، هیدروژل ها، و نانوراکتورهاي تک مولکولی میباشند. این نانوراکتورها کاربردهاي فراوانی به خصوص در زمینه دارورسانی دارند. به عنوان مثال، از نانوراکتورهاي تک مولکولی مایسلی بر پایه سیکلودکسترین براي دارورسانی هوشمند به سلول هاي سرطانی استفاده میشود. این نانوراکتورها وابسته به pH عمل کرده و منجر به رهایش دارو صرفا در داخل سلول هاي سرطانی می گردد. بنابراین این نانوراکتورها گزینش پذیري بسیار بالایی در مهار سلول هاي سرطانی دارند[57-55]. دسته جالب توجه دیگر، نانوراکتورهاي بیولوژیکی هستند. استفاده از مولکول هاي بیولوژیکی، مجموعه ها و سیستم ها در سنتز نانومواد، که از تحقیقات روابط بین شاخه هاي زیست شناسی، شیمی و علوم مواد پدید آمده است، رویکرد جدیدي را به عنوان گزینه هاي جایگزین روشهاي رایج مصنوعی ارائه داده است. با استفاده از سیستم هاي بیومولکولی سازمان یافته مانند قفس هاي پروتئینی، کمپلکس هاي لیپیدي، لایه هاي S باکتریایی و دئوکسیریبونوکلئیک اسید(DNA) میتوان به آماده سازي، مونتاژ و تبلور مواد رسید. مطالعه و تحقیق در این زمینه مورد توجه روز افزون قرار گرفته است و چندین گزارش و مقاله مروري در این زمینه منتشر شده است. علاقه فعلی به این سیستم هاي زیستی از آنجا ناشی می شود که اصلاح آنها اغلب آسان است و در آنها خودآرایی به طور کاملاً مشخص رخ میدهد[58-60]. نانوراکتورهاي خودآرا جزو دسته دیگر از راکتورها محسوب می شوند. کپسول هاي مولکولی خودآرا، ساختارهاي سه بعدي هستند که از طریق فعل و انفعالات برگشت پذیر مانند پیوند هیدروژنی بین زیر واحدهاي مکمل ایجاد میشوند. کپسول هاي مولکولی خودآرا بسیاري از مشکلات کپسول کووالانسی، مانند روش هاي ترکیبی چند مرحله اي و پیچیده و عدم تطبیق پذیري را برطرف می کنند. بنابراین، تحقیقات اخیر بر روي نانوراکتورهاي خودآرا متمرکز شده است. مایسل‌ها، امولسیون ها، وزیکول ها و کپسول هاي مولکولی غیرکووالانسی نمونه هایی از نانوراکتورهاي خودآرا هستند. باید به این نکته توجه کرد که کپسول سازي در داخل کپسول هاي غیرکووالانسی مونتاژ پذیر برگشت پذیر است، بنابراین بسته به موجودیت کپسول، تبادل مهمان در داخل و خارج آن میتواند از دو طریق انتشار مهمان، و تفکیک (جزئی) کپسول انجام شود[63-61]. کپسول سازي درون کپسول هاي مولکولی فرایندي فراتر از به دام انداختن فیزیکی است. بنابراین تعامل هایی مانند برهمکنش هاي آبگریز و π-π نقش مهمی در محصور سازي انتخابی مولکول هاي مهمان دارند. نانوراکتورهاي خودآرا همچنین میتوانند توسط برهمکنش هاي فلز-لیگاند ایجاد شوند. در نتیجه میتوان کمپلکس هاي کوئوردیناسی فوق مولکولی که از محصولات ترمودینامیکی هستند، را از تشکیل پیوند لیگاند خود به خودي در مخلوطی از پیش ماده هاي فلز محلول و لیگاند بدست آورد. این کپسول هاي خودآرا،که به خودآراهماهنگ کننده معروف هستند، از کپسول هاي بر پایه پیوند هیدروژنی مقاوم ترند. در ابتدا، تلاش ها بر روي کپسوله سازي بستر کوچک بود، اما اخیراً گزارش شده است که کپسوله شدن بستر بزرگتر مانند آدامانتین و فولرنس با استفاده از نانوراکتورهاي خودآرا انجام شده است[65-64].

کاربردها

کاربرد نانوراکتورها براي برنامه هاي مختلف از جمله سنتز آلی انتخابی، پیشرفت هاي زیست پزشکی و ابزار تحلیلی براي مطالعه مکانیسم هاي واکنش هاي جدید نتایج چشم گیري داشته است. بنابراین در ادامه به طور خلاصه به برخی از کاربردهاي نانوراکتورها میپردازیم.

1.4. کاتالیز

یکی از مهمترین و کارآمدترین کاربردهاي نانوراکتورها، کاتالیز است. نانوراکتورها براي رفع مشکلات عمده در زمینه کاتالیزگر از جمله بازیابی کاتالیزگر، انتخابی عمل کردن و کارایی مجدد پتانسیل بالقوه دارند. براي نزدیک شدن به کاتالیزگرهایی که از فعالیت زیاد، گزینش پذیري، پایداري بالا و جداسازي آسان بهره مندهستند، نانوراکتورها یک گزینه بسیار جذاب است. انواع مختلف از نانوراکتورها از جمله دندریمر، قفس هاي هماهنگ خود آرا، سیکلودکسترین ها،کوکوربیتوریل ها،کالیکس ارن ها، رزورسینارن ها و .... براي کاتالیز کردن طیف وسیعی از واکنش هاي شیمیایی استفاده شده است. کپسوله سازي انتخابی و سازماندهی مجدد بسترها در فضاي محدود نانوراکتور و افزایش غلظت موضعی درون نانوراکتور میتواند منجر به واکنش پذیري، افزایش سرعت واکنش، عملکرد خوب و تغییر در مسیر واکنش شود[69-66].

2.4. محافظت، الگوبرداري و تثبیت مواد نانو

کپسول سازي مولکول مهمان در نانوراکتور میتواند منجر به محافظت از مهمان در برابر محلول شود. این امر میتواند براي تثبیت، انزوا و شناسایی واسطه هاي ناپایدار و بسیار واکنش پذیر، مانند رادیکال ها، کاربن ها، نیترن ها و محصولات حساس راهی باز کند. اخیرا در پژوهشی تثبیت کننده فاز داخلی سیکلوبوتادین، اورتو-بنزین و سیکلوهپتاترین و خواص آنها را در محلول با استفاده از نانوراکتورهاي مولکولی بررسی کرده اند. در این زمینه، ریموند و همکارانش کپسوله سازي و تثبیت کاتیون هاي مختلف ایمینیم، کاتیون هاي دیازونیوم معطر و کاتیون هاي تروپلیوم را در نانوراکتورهاي خودآرا گزارش دادند[70]. علاوه بر این، از این نوع نانوراکتور براي کپسوله سازي و تثبیت مولکول هاي 4P چهار ضلعی واکنش پذیر و کمپلکس فلزات واسطه اشباع نشده استفاده شده است. کپسول سازي مولکولی در نانوراکتورها، همچنین براي محافظت از رنگ هاي آلی در برابر اثرات تخریب فتوشیمیایی استفاده شده است. نانوراکتورها همچنین میتوانند در واکنش هاي فتوشیمیایی و توسعه فوتوکاتالیست ها استفاده شوند. به عنوان مثال نانوذرات محافظت شده با دندریمر، سنتز و فعالیت فوتوکاتالیستی آنها براي تخریب نوري 2،4 اسید دي کلروفنوکسی استیک با نانوذرات تیتانیوم دي اکسید مقایسه شد. نتایج نشان داد که دندریتیک داراي فعالیت فوتوکاتالیستی بهتري نسبت به نانوذرات تیتانیوم دي اکسید است که به تثبیت نانوذرات و تقویت فعالیت فوتوکاتالیستی نسبت داده شد[69-66]. کپسوله سازي نه تنها منجر به محافظت فیزیکی میشود، بلکه همچنین بر طول موج جذب یا عملکرد کوانتومی فلورسانس تأثیر میگذارد. به عنوان مثال، مطالعه کپسوله سازي رنگ فلورسنت در نانوراکتورهاي دندریتیک فلورسنت نشان داد که کپسوله سازي میتواند منجر به فرایندهاي خنک سازي/حساسیت زایی شود که میتواند براي اهداف مختلفی از جمله توسعه و ساخت حسگرهاي شیمیایی مورد بهره برداري قرار گیرد. نانو راکتورها همچنین میتوانند براي محافظت از یک محل واکنش یا مسدود کردن واکنش از طریق کپسوله شدن یک واکنش دهنده استفاده شوند. به عنوان مثال، میتوان از طریق کپسوله سازي و محافظت از محل واکنش داخلی بستر درون حفره کپسول، قدرت انتخاب جانشینی هسته دوستی کلریدهاي آلیلیک/ آریل را کنترل کرد[72-71]. میکرو راکتورهاي نانو براي سنتز نانو مواد با شکل و اندازه مشخص مانند نانوذرات و نانولوله ها قابل بهره برداري هستند. به دام انداختن نانوذرات درون حفره نانوراکتور میتواند براي تثبیت نانوذرات و جلوگیري از تجمع آن ها استفاده شود. علاوه بر این، کپسوله سازي نانوذرات از طریق اصلاح جهت و پیکربندي میتواند بر خصوصیات آنها تأثیر بگذارد. نانوراکتورهاي مختلفی مانند دندریمرها و قفس هاي پروتئینی براي این منظور استفاده شده است. به عنوان مثال، سنتز نانو ذرات سیلیس با قطر 4-2 نانومتر و نانو ذرات پوسته-هسته اي با نانو ذرات هسته سیلیس مونو دیسپرس و یک لایه اکسید فلز (2TiO یا 2ZrO ( به قطر 3 نانومتر با استفاده از نانوراکتورهاي خودآرا سنتز شده است. همچنین گزارش هاي زیادي در مورد نوسان و تثبیت انواع نانو ذرات کپسوله شده دندریمر تک Au- ،Ag-Pd ،Cu ،Ni ،Pd ،Co ،Au ،Ag مانند فلزي دو و Ag، Au-Pd و غیره وجود دارد. نانو ذرات محصور شده در دندریمر داراي کاربردهاي گسترده اي به ویژه در کاتالیز واکنش هاي شیمیایی هستند. شایان ذکر است که استفاده از نانوراکتورها براي تخریب و تثبیت نانومواد محدود به اکسیدهاي فلز یا نانو ذرات فلزي نیست. به عنوان مثال، نانوراکتورهاي دندریتیک براي سنتز و ارتقا خواص نقاط کوانتومی استفاده شده اند[77-73].

3.4. علم پلیمر

یکی دیگر از کاربردهاي نانوراکتورها در علوم پلیمر است. از پلیمریزاسیون در حفره داخلی نانوراکتور میتوان براي کنترل میزان پلیمریزاسیون و وزن مولکولی پلیمر حاصل استفاده کرد. علاوه بر این، با استفاده از نانوراکتور میتوان به پلیمرهاي خود ترمیم شونده دست یافت. به عنوان مثال، پلیمریزاسیون آنیلین در محیط محدود به رس هاي پلی الکترولیت کروي انجام شد. کپسوله سازي مونومرهاي آنیلین در داخل یک نانوراکتور و انتقال کنترل شده اکسید کننده به واکنش، شرایط بهینه را براي پلیمریزاسیون ماتریس فراهم میکند. پایداري جنبشی عالی ذرات هسته-پوسته حاصل و همچنین هدایت ماکروسکوپی بالاي کامپوزیت مربوطه، چشم اندازهاي جدیدي را براي مواد جدید باز میکند. یک ساختار کروي خود آرا با تحمل 24 واحد متیل متاکریلات در داخل خود توسط فوجیتا و همکاران تهیه شده است. نشان داده شد که پلیمریزاسیون رادیکال اندوهدرال میتواند به دلیل افزایش غلظت واحدهاي مونومر در هسته مجموعه افزایش یابد. همچنین، وایت و همکارانش با استفاده از نانوراکتور، پلیمرهاي خود ترمیم شده اي را تولید کردند، که این روش مبتنی بر ترکیب میکروکپسول هاي پر شده با عوامل ترمیمی، مونومرهاي دي سیکلوپنتادین و استفاده از کاتالیزگر مناسب در ماتریس اپوکسی بود. تشکیل ترك ها باعث پاره شدن میکروکپسول‌ها و ترمیم آنها شد.عوامل ترمیمی از طریق نیروهاي مویرگی که در اثر تماس با کاتالیزگر پلیمري شده اند، منجر به اتصال دو قسمت ترك بهم میشوند[64].

4.4. توسعه نانودارو

نانو راکتورها منجر به پیشرفت چشمگیري در زمینه نانو پزشکی شده اند. گزارش ها و مقالات مروري متعددي در مورد کاربردهاي نانوراکتورهاي مختلف مانند نانوراکتورهاي دندریتیک، پلیمرزوم، و نانو بردارها براي درمان، تشخیص و تحویل دارو و ژن به عنوان نانوحامل وجود دارد. مهمترین عواملی که باعث شده اند تا نانوراکتورها در این زمینه مورد توجه باشند عبارتند از: [78-79]

قابلیت بارگیري بالا
سازگاري زیستی و تجزیه بیولوژیکی
انتشار کنترل شده
پایداري و مقاومت بالا

5.4. حسگرها

نانو راکتورها میتوانند به عنوان بستري براي توسعه سیستم هاي حساس و تحریک پذیر استفاده شوند. به عنوان مثال، یک نانوراکتور مبتنی بر قفس کلسیم فسفات طراحی شده است و به گونه هاي واکنش پذیر اکسیژن پاسخ میدهد و در نتیجه در منطقه نزدیک به مادون قرمز، فلورسانس نشر میکند. نانوراکتورهاي پاسخ دهنده به محرك ها مانند وزیکول هاي پلیمري، که به وزیکول هاي پلیمري هوشمند نیز اشاره دارد، به محرك هایی مانند تغییراتpH ، دما و نور پاسخ میدهند و میتوانند به عنوان حامل هاي مفیدي براي کپسول سازي و دارورسانی کنترل شده و یا انتقال سایر ترکیبات بیولوژیکی در نظر گرفته شوند[80].

اثرات کپسوله سازی

کپسوله سازي مولکول هاي مهمان در محیط آبگریز نانوراکتورها منجر به جداسازي مهمان از بالک محلول میشود. این محیط میکرو میتواند کنفورماسیون خاصی از مهمان را القا کند. تشخیص مولکولی و کپسوله سازي انتخابی مهمان یکی از ویژگی هاي کلیدي نانوراکتورها است و انتظار میرود مهمان راحتتر از سایر مولکول ها کپسوله شوند. به این طریق عوامل مهم تاثیر گذار بر کپسوله سازي در نانوراکتورها به سه مورد زیر ختم میشوند:

شکل مولکول مهمان
انداره مولکول مهمان
سطح شیمیایی مولکول مهمان

ویژگی هاي دیوار داخلی نانوراکتورها و برهمکنش هاي بین مهمان و دیوارهاي محصور شده میتواند بر پتانسیل کاهش اکسیداسیون مهمان و انرژي آزاد گیبس تأثیر بگذارد و واکنش پذیري مهمان را تغییر دهد. علاوه بر این بر ترازبندي مولکولی، پویایی چرخشی و تکامل حالت انتقال واکنش تأثیر بگذارد. واکنش دو مولکولی در محیط محدود یک نانوراکتور بر این تعاملات تأثیر میگذارد. اگر دو مولکول نتوانند به اندازه کافی خود را براي رسیدن به حالت گذار یا آرام شدن کامل پس از تشکیل کپسول تراز کنند، بازده محصولات میتواند تغییر کند. علاوه بر این، کپسوله سازي میتواند منجر به تثبیت یک حالت گذار خاص شود و از یک مسیر واکنش که در محلول بالک مورد پسند نیست، پیشروي کند. دیواره هاي نانوراکتور با نسبت سطح به حجم زیاد فضاي واکنش محدودي را ایجاد میکنند که میتواند با کاهش میانگین مسیر آزاد منجر به افزایش غلظت واکنش دهنده ها و سرعت واکنش شود. برخورد مکرر با مولکول ها را میتوان در محیط محدود یک نانوراکتور به دلیل دافعه دیواره ها و مولکول ها انتظار داشت. بنابراین، مسیرهاي واکنشی که از نظر انرژي در محلول نامطلوب هستند، ممکن است با انجام واکنش در داخل یک نانوراکتور قابل دسترسی باشند. میزان واکنش واکنش دهنده هاي درون نانوراکتور نیز میتواند تحت تأثیر جذب واکنش دهنده هاي سطح باشدکه در واقع میتواند انتشار را کند کند. همچنین، محیط نانوراکتور ممکن است باعث جداسازي فاز حلال ها و واکنش دهنده ها شود. به عنوان مثال، جابجایی یک حلال معین با واکنش دهنده هاي جذب شده میتواند منجر به تغییر مکانیسم واکنش یا سینتیک متفاوت شود[86-81]. در میان اثرات کپسول سازي مورد بحث عوامل غالب و تعیین کننده اثرات کپسول سازي عبارتند از:

بعد فضاي نانوراکتور
تعداد مولکول هاي داخل
برهمکنش بین دیوار و واکنش دهنده ها
وجود ویژگی هاي کاتالیزوري

طیف سنجی رزونانس مغناطیس هسته یک روش مفید براي توصیف مکان مولکولی در نانوراکتورها و بررسی تأثیر شکل و اندازه کپسول هاي مولکولی است. با استفاده از روش هاي طیف سنجی براي تشخیص محل مولکولی در داخل یک نانوراکتور، باید در نظر داشت که کپسوله شدن درون نانوراکتور و وجود مولکول هاي دیگر در نانوراکتور میتواند خصوصیات طیفی مولکول هاي مهمان را تغییر دهد. همچنین کریستالوگرافی اشعه ایکس روشن ترین شواهد ساختاري از زمان فروپاشی را فراهم میکند. براي برهمکنش هاي بین مولکولی نیاز به ترکیبی از روش هاي حالت محلول (طیف سنجی رزونانس مغناطیسی هسته، طیف سنجی جرمی) و روش هاي حالت جامد (تجزیه و تحلیل ساختار اشعه X ) است تا درك کلی رفتار میزبان-مهمان بررسی شود. در مورد نانوراکتورهاي خود آرا، به دلیل ماهیت پویا و انعطاف پذیر نانوراکتورهاي خودآرا مکانیسم هاي ورود مهمان، تبادل مهمان و تعاملات میزبان-مهمان ساده نیستند[88-87]. مساله مهم دیگر بحث رهاسازي محصول از نانوراکتور است. در واقع رهاسازي محصول از نانوراکتور یک پارامتر اساسی براي سیستم هاي کاتالیزگري مبتنی بر نانوراکتور است. این امر میتواند بر گردش کاتالیزگري و یا میزان واکنش درون نانوراکتور تأثیر بگذارد و از کاربرد آن به عنوان یک کاتالیزگر واقعی جلوگیري کند. دو عامل اساسی موثر بر مهار محصول وجلوگیري از رهاسازي آن از نانوراکتور در یک واکنش کاتالیزگري مبتنی بر نانورراکتور عبارتند از[90-89]:

ثرات آنتالپی
اثرات آنتروپی

یک استراتژي براي حل این مشکل درگیر کردن محصول در یک واکنش با استفاده از روشی است که منجر به تولید ترکیبی با میل کمتر به نانوراکتور میشود. رویکردهاي دیگر مبتنی بر طراحی نانوراکتورها به گونه اي است که آنها اتصال بیشتري به واکنش دهنده ها نسبت به محصولات دارند و یا محصولات واکنش را با اندازه یا شکل متناسب با حفره هدف قرار میدهند. بزرگ بودن محصول در برخی از نانوراکتورها ممکن است از انتشار آن جلوگیري کرده و منجر به مهار محصول شود. در این حالت، طراحی نانوراکتورهاي محدودتر با پورتال هاي بزرگتر و / یا هدف گذاري محصولات کوچکتر، میتواند راه حلی براي این مسئله باشد. به طور خلاصه براي حل مشکلات ناشی از اثرات آنتالپی و آنتروپی در رهاسازي محصول از نانوراکتورها می توان رویکردهاي زیر را دنبال کرد[90-89]:

هدف قرار دادن محصولات با میل کمتر به نانوراکتور
سنتز نانوراکتورهایی با پورتال هاي بزرگتر
هدف قرار دادن محصولات کوچکتر از انداره حفره نانوراکتور
تشکیل همزمان مشتقات با میل کمتر از محصول به نانوراکتور
طراحی نانوراکتورهایی با میل شدید به واکنشگر هدف و میل کم به محصول

نتیجه گیری

نانوراکتورها نوعی راکتور شیمیایی هستند که در حیطه نانو فناوري و نانوزیست فناوري قرار میگیرند. نانوراکتورها با استراتژي هاي به کار گرفته شده توسط سلول هاي زنده طراحی می شوند. هدف اصلی نانوراکتورها محدود کردن یک محیط واکنش با میزبانی یا کپسوله کردن مواد مهمان است. در واقع نانوراکتورها محفظه هاي بسیار کوچکی با اندازه نانومتر هستند. در حقیقت یک نانوراکتور از مهمان داخل ساختار نانوراکتور در برابر تاثیرات محیطی محافظت کرده، و واکنشگرها و کاتالیزگرها را در فضایی کوچک نگه می دارد. نکته حائز اهمیت این است که علاوه بر انجام گستره وسیعی از واکنش هاي شیمیایی، فضاي درون نانوراکتورها محیط مناسبی براي تولید نانوساختارهاي مختلف میباشد. در سال هاي اخیر، ویژگی هاي قابل توجه نانوراکتورها بعد جدیدي را در زمینه هاي علوم پلیمر، مواد، شیمی، مهندسی زیست پزشکی و مهندسی شیمی ارائه می دهد.

https://journals.iau.ir/article_703262.html

منابع

D.M. Vriezema, M. Comellas Aragonès, J.A. Elemans, J.J. Cornelissen, A.E. Rowan, R.J. Nolte, Chem. Rev 105, 1445-1490 (2005)
B. Vafakish, L.D. Wilson, Polysaccharides 2, 168-186 (2021)
K. Renggli, P. Baumann, K. Langowska, O. Onaca, N. Bruns, W. Meier, Adv. Funct. Mater 21, 1241-1259 (2011)
S.H. Petrosko, R. Johnson, H. White, C.A. Mirkin, J. Am. Chem. Soc 138, 7443-7445 (2016)
C. Deraedt, D. Astruc, Coord. Chem. Rev 324, 106-122 (2016)
M. Comellas-Aragonès, H. Engelkamp, V.I. Claessen, N.A. Sommerdijk, A.E. Rowan, P.C. Christianen, R.J. Nolte, Nat. Nanotechnol 2, 635- 639 (2007)
J.W. Wilkerson, S.O. Yang, P.J. Funk, S.K. Stanley, B.C. Bundy, N Biotechnol 44, 59-63 (2018)
A. Liu, C.H.H. Traulsen, J.J. Cornelissen, ACS Catal 6, 3084-3091 (2016)
D. Ingert, M.P. Pileni, Adv. Funct. Mater 11, 136-139 (2001)
Y. Liu, J. Wang, M. Zhang, H. Li, Z. Lin, ACS nano 14, 12491-12521 (2020)
D. Zhang, C. Chen, X. Wang, G. Guo, Y. Sun, Part Part Syst Charact 35, 1700413 (2018)
S.M. Kim, M. Jeon, K.W. Kim, J. Park, L.S. Lee, J. Am. Chem. Soc 135, 15714-15717 (2013)
J.H. Swisher, L. Jibril, S.H. Petrosko, C.A. Mirkin, Nat. Rev. Mater 7, 428-448 (2022)
M.T. De Martino, L.K. Abdelmohsen, F.P. Rutjes, J.C. van Hest, Beilstein J. Org. Chem 14, 716-733 (2018)
R. Syah, M. Zahar, E. Kianfar, Int. J. Chem. React. Eng 19, 981-1007 (2021)
Z. Yu, N. Ji, X. Li, R. Zhang, Y. Qiao, J. Xiong, X. Lu, Angew. Chem., Int. Ed 62, e202213612 (2023)
Q. Yang, D. Han, H. Yang, C. Li, Chem. Asian J 3, 1214-1229 (2008)
N. Chen, S. Li, X. Li, Q. Zhan, L. Li, L. Long, X. Yuan, J. Chem. Eng 429, 132305 (2022)
J. Liu, S.Z. Qiao, J.S. Chen, X.W.D. Lou, X. Xing, G.Q.M. Lu, ChemComm 47, 12578-12591 (2011)
V. Balasubramanian, O. Onaca, R. Enea, D.W. Hughes, C.G. Palivan, Expert Opin Drug Deliv 7, 63-78 (2010)
A. Ranquin, W. Versées, W. Meier, J. Steyaert, P. Van Gelder, Nano Lett 5, 2220-2224 (2005)
S. Mei, X. Xu, R.D. Priestley, Y. Lu, Chem. Sci 11, 12269-12281 (2020)
A. Botos, J. Biskupek, T.W. Chamberlain, G.A. Rance, C.T. Stoppiello, J. Sloan, A.N. Khlobystov, J. Am. Chem. Soc 138, 8175-8183. (2016)
M.C.M. Van Oers, F.P.J.T. Rutjes, J.C.M. Van Hest, urr. Opin. Biotechnol 28, 10-16 (2014)
U. Díaz, A. Corma, Eur. J. Chem.24, 3944- 3958 (2018)
M. Kuepfert, A.E. Cohen, O. Cullen, M. Weck, Eur. J. Chem 24, 18648-18652 (2018)
J. Li, J. Huang, Y. Jiang, L. Wu, Y. Deng, Adv. Funct. Mater 33, 2212317 (2023)
M. Kaur, B. Singh, Chem. Sci. J 9, 1000192 (2018)
S. Lu, W.W. Li, D. Rotem, E. Mikhailova, H. Bayley, Nat. Chem 2, 921-928 (2010)
H. Ren, C.G. Cheyne, A.M. Fleming, C.J. Burrows, H.S. White, J. Am. Chem. Soc 140, 5153- 5160 (2018)
W.J. Ramsay, N.A. Bell, Y. Qing, H. Bayley, J. Am. Chem. Soc 140, 17538-17546 (2018)
Y.Q. Tan, B. Xue, W.S. Yew, Molecules 26, 1389 (2021)
H. Kirst, B.H. Ferlez, S.N. Lindner, C.A. Cotton, A. Bar-Even, C.A. Kerfeld, Proc. Natl. Acad. Sci 119, e2116871119 (2022)
V. Balasubramanian, A. Poillucci, A. Correia, H. Zhang, C. Celia, H.A. Santos, ACS Biomater. Sci. Eng 4, 1471-1478 (2018)
T.G. Edwardson, M.D. Levasseur, S. Tetter, A. Steinauer, M. Hori, D. Hilvert, Chem. Rev 122, 9145-9197 (2022)
N.P. Kamat, J.S. Katz, D.A. Hammer, J. Phys. Chem 2, 1612-1623 (2011)
C.G. Palivan, O. Fischer-Onaca, M. Delcea, F. Itel, W. Meier, Chem. Soc. Rev 41, 2800-2823 (2012)
Y.M. Mohan, K. Lee, T. Premkumar, K.E. Geckeler, Polymer 48, 158-164 (2007)
A. Larrañaga, M. Lomora, J.R. Sarasua, C.G. Palivan, A. Pandit, Prog. Mater. Sci 90, 325-357 (2017)
F. Rodrigues, T. Georgelin, G. Gabant, B. Rigaud, F. Gaslain, G. Zhuang, M. Jaber, J. Phys. Chem 10, 4192-4196 (2019)
M. Stöter, B. Biersack, N. Reimer, M. Herling, N. Stock, R. Schobert, J. Breu, Chem. Mater 26, 5412-5419 (2014)
J. Bain, S.S. Staniland, Phys. Chem. Chem. Phys 17, 15508-15521 (2015)
S.F. Van Dongen, W.P. Verdurmen, R.J. Peters, R.J. Nolte, R. Brock, J.C. Van Hest, Angew. Chem 122, 7371-7374 (2010)
B. Thingholm, P. Schattling, Y. Zhang, B. Städler, Small 12, 1806-1814 (2016)
M. Godoy‐Gallardo, M.J. York‐Duran, L. Hosta‐Rigau, Adv. Healthc. Mater 7, 1700917 (2018)
J.S. Plegaria, C.A. Kerfeld, Curr. Opin. Biotechnol 51, 1-7 (2018)
C.R. Gonzalez‐Esquer, S.E. Newnham, C.A. Kerfeld, Plant J 87, 66-75 (2016)
A. de la Escosura, R.J. Nolte, J.J. Cornelissen, J. Mater. Chem 19, 2274-2278 (2009)
K.T. Kim, S.A. Meeuwissen, R.J. Nolte, J.C. van Hest, Nanoscale 2, 844-858 (2010)
B. Maity, K. Fujita, T. Ueno, Curr Opin Chem Biol 25, 88-97 (2015)
L. Zakharova, Y. Kudryashova, A. Ibragimova, E. Vasilieva, F. Valeeva, E. Popova, A. Konovalov, J. Chem. Eng 185, 285-293 (2012)
W.C. e Vries, B.J. Ravoo, Supramolecular Chemistry in Water 375-411 (2019)
Y.D. Tretyakov, A.V. Lukashin, A.A. Eliseev, Russ. Chem. Rev 73, 899-921 (2004)
G. Chen, X.A. Fang, Q. Chen, J.G. Zhang, Z. Zhong, J. Xu, G. Ouyang, Adv. Funct. Mater 27, 1702126 (38)
S. Ordanini, F. Cellesi, Pharmaceutics 10, 209 (2018)
T. Nishimura, S. Hirose, Y. Sasaki, K. Akiyoshi, J. Am. Chem. Soc 142, 154-161 (2019)
L. Jing, X. Zhang, R. Guan, H. Yang, Catal. Sci. Technol 8, 2304-2311 (2018)
G. Song, Y. Chen, C. Liang, X. Yi, J. Liu, X. Sun, Z. Liu, Adv Mater 28, 7143-7148 (2016)
J. Gaitzsch, D. Appelhans, L. Wang, G. Battaglia, B. Voit, Angew. Chem., Int. Ed 51, 4448- 4451 (2012)
M. Fang, P.S. Grant, M.J. McShane, G.B. Sukhorukov, V.O. Golub, Y.M. Lvov, Langmuir 18, 6338-6344 (2002)
S.B. Timmermans, J.C. van Hest, Curr Opin Colloid Interface 35, 26-35 (2018)
T.S. Koblenz, J. Wassenaar, J.N. Reek, Chem. Soc. Rev 37, 247-262 (2008)
P. Khullar, V. Singh, A. Mahal, H. Kumar, G. Kaur, M.S. Bakshi, J. Phys. Chem. B 117, 3028- 3039 (2013)
S. Sadjadi, Academic Press 257-303 (2016)
D. Bonifazi, S. Mohnani, A. Llanes‐Pallas, Eur. J. Chem 15, 7004-7025 (2009)
K. Chaudhary, K. Prakash, D.T. Masram, Appl. Surf. Sci 509, 144902 (2020)
J. Li, H.C. Zeng, Angew. Chem., Int. Ed. 44, 4342-4345 (2005)
X. Huang, C. Guo, J. Zuo, N. Zheng, G.D. Stucky, Small 5, 361-365 (2009)
X. Lu, X. Bian, G. Nie, C. Zhang, C. Wang, Y. Wei, J. Mater. Chem. 22, 12723-12730 (2012)
H. Miyamura, R.G. Bergman, K.N. Raymond, F.D. Toste, J. Am. Chem. Soc 142, 19327-19338 (2020)
J. Wei, K. Li, H. Yu, H. Yin, M.A. Cohen Stuart, J. Wang, S. Zhou, ACS omega 5, 6852-6861 (2020)
S. Singh, C. Rao, C.K. Nandi, T.K. Mukherjee, ACS Appl. Nano Mater 5, 7427-7439 (2022)
Y.M. Chung, H.K. Rhee, CATAL LETT 85, 159-164 (2003)
B.D. Chandler, J.D. Gilbertson, Dendrimer catalysis 97-120 (2006)
J.S. Croley, K.J. Stevenson, UT-Austin 1-21 (2008)
R. Ricciardi, J. Huskens, W. Verboom, J. Flow Chem 5, 228-233 (2015)
B. Devadas, A.P. Periasamy, K. Bouzek, Coord. Chem. Rev 444, 214062 (2021)
A. Ostafin, K. Landfester, K. Artech House (2008)
A. Najer, D. Wu, D. Vasquez, C.G. Palivan, W. Meier, Nanomed 8, 425-447 (2013)
Y.C. Chen, The University of Utah (2011)
I. Louzao, J.C. van Hest, Biomacromolecules 14, 2364-237 (2013)
S.A. Dergunov, A.T. Khabiyev, S.N. Shmakov, M.D. Kim, N. Ehterami, M.C> Weiss, E. Pinkhassik, ACS nano 10, 11397-11406 (2016)
D.P. Patterson, B. Schwarz, K. El-Boubbou, J. van der Oost, P.E. Prevelige, T. Douglas, Soft Matter 8, 10158-10166 (2012)
P. Kraj, E. Selivanovitch, B. Lee, T. Douglas, Biomacromolecules 22, 2107-2118 (2021)
P. Tanner, P. Baumann, R. Enea, O. Onaca, C. Palivan, W. Meier, Acc. Chem. Res 44, 1039-1049 (2011)
C. Wu, Z. Xing, B. Fang, Y. Cui, Z. Li, W. Zhou, J. Mater. Chem 10, 180-191 (2022)
V.P. Nanikov, Chem. Rev 111, 418-454 (2011)
L. León-Boigues, L.A. érez, C. Mijangos, Polymers 13, 602 (2021)
K. Damarla, Y. Rachuri, E. Suresh, A. Kumar, Langmuir 34, 10081-10091 (2018)
M.A. Martínez, D. Aranda, E. Ortí, J. Aragó, L. Sánchez, Org. Chem. Front 10, 1959-1967 (2023)

دسترسی سریع

تماس باما